Interpretacja indywidualna z dnia 12 maja 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-2.4012.127.2023.2.MB

Nie działa Pani w charakterze podatnika podatku VAT z tytułu realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i mediacji. Zatem nie jest Pani zobowiązana do rozliczenia podatku od towarów i usług z tego tytułu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 marca 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 9 marca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i mediacji. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 10 maja 2023 r. (wpływ 10 maja 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Zamierza Pani w 2023 roku rozpocząć prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej. Rodzaj planowanej działalności gospodarczej wg Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007): 63.11.Z - Działalność agencji reklamowych; 63.99.Z - Pozostała działalność usługowa w zakresie informacji, gdzie indziej niesklasyfikowana; 79.90.C - Pozostała działalność usługowa w zakresie rezerwacji, gdzie indziej niesklasyfikowana; 82.11.Z - Działalność usługowa związana z administracyjną obsługą biura; 82.19.Z - Wykonywanie fotokopii, przygotowywanie dokumentów i pozostała specjalistyczna działalność wspomagająca prowadzenie biura; 82.20.Z - Działalność centrów telefonicznych; 82.30.Z - Działalność związana z organizacją targów, wystaw i kongresów; 82.99.Z - Pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności gospodarczej, gdzie indziej niesklasyfikowana; 88.99.Z - Pozostała pomoc społeczna bez zakwaterowania, gdzie indziej niesklasyfikowana. 93.29.A - Działalność pokojów zagadek, domów strachu, miejsc do tańczenia i w zakresie innych form rozrywki lub rekreacji organizowanych w pomieszczeniach lub w innych miejscach o zamkniętej przestrzeni; 93.29.B - Pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana.

Uzyskała Pani zaświadczenie nr (…) potwierdzające posiadanie wiedzy i umiejętności z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego wydane przez Związek Biur Porad Obywatelskich (…) roku - instytucja doradcy obywatelskiego została opisana w art. 11 ust. 3a ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim, edukacji prawnej i mediacji.

W (…) roku i kolejnych w celu utrzymania uprawnień doradcy obywatelskiego będzie Pani uczestniczyć w kursach doszkalających, zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim, edukacji prawnej i mediacji.

W (…) roku zamierza Pani także ukończyć kurs z mediacji, który będzie uprawniał Panią do ubiegania się o wpis na listę Stałych Mediatorów Sądowych prowadzoną przez Prezesów Sądów Okręgowych (wymagania: art. 157a ustawy o ustroju sądów powszechnych).

Zamierza Pani zawrzeć umowę zlecenie ze Stowarzyszeniem (…), której przedmiotem będzie świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim, edukacji prawnej i mediacji oraz aktach wykonawczych do ustawy, na terenie, w lokalizacji oraz w zakresie czasowym określonych w harmonogramie.

Nie będzie Pani ponosiła ryzyka gospodarczego i ekonomicznego, rozumianego jako możliwość wystąpienia zdarzeń, które mają w konsekwencji negatywny wpływ na wynik prowadzonej działalności gospodarczej lub niosą ze sobą niebezpieczeństwo poniesienia straty, a także nie będzie Pani ponosiła odpowiedzialności wobec osób trzecich z tytułu wykonywanych czynności wynikających z tej umowy.

Stowarzyszeniu (…) powierzono, na mocy art. 11 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim, edukacji prawnej i mediacji prowadzenie (…) Punktów Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, Poradnictwa Obywatelskiego, Edukacji Prawnej i Mediacji w powiecie (…).

Zgodnie z ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej udzielanie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, mediacji i edukacji prawnej odbywa się według kolejności zgłoszeń, po umówieniu wizyty. Zgłoszeń dokonuje się telefonicznie pod numerem telefonu wskazanym przez Starostę Powiatu.

Starosta może umówić osobę potrzebującą porady obywatelskiej na poradę stacjonarną lub poradę za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, edukacja prawna i mediacja udzielane są przez doradców obywatelskich i mediatorów współpracujących ze stowarzyszeniami, które wygrały konkurs na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i medialnej w danym roku na podstawie umów zgodnie z art. 8 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy.

Zadania polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i mediacji, o których mowa w art. 11 ust. 7 zdanie drugie, są zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej realizowanymi przez powiaty w porozumieniu z gminami albo samodzielnie.

Powiat powierza połowę PNPP adwokatom i radcom prawnym z przeznaczeniem na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej, a połowę organizacjom pozarządowym (NGO) prowadzącym działalność pożytku publicznego z przeznaczeniem na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i nieodpłatną mediację. Jeżeli na powiat przypadają dwa punkty porad - adwokatom lub radcom prawnym powierza się prowadzenie jednego punktu, a prowadzenie drugiego powierza się organizacji pozarządowej (NGO), która udziela nieodpłatnej pomocy prawnej i świadczy poradnictwo obywatelskie, edukację prawną i mediację w tym NPP/NPO/M/ w zakresie czasowym wskazanym w umowie. Organizację pozarządową (NGO) wyłania się w otwartym konkursie ofert, o którym mowa w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, przeprowadzanym jednocześnie na powierzenie prowadzenia punktów przeznaczonych na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i mediacji. Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego odbywa się w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego usytuowanych w lokalach, do którego tytuł prawny posiada powiat lub gmina, w ramach posiadanych zasobów. Punkt może być usytuowany w jednym albo większej liczbie lokali, do którego tytuł prawny posiada powiat lub gmina, w ramach posiadanych zasobów. W jednym lokalu może być usytuowany więcej niż jeden punkt.

Natomiast zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2018 roku w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego paragraf 5 ustęp 1: „W lokalu, w którym jest udzielana nieodpłatna pomoc prawna lub świadczone nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, zapewnia się:

1) wyodrębnione pomieszczenie przeznaczone do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego umożliwiające zachowanie dyskrecji przy uzyskiwaniu tej pomocy przez osoby uprawnione, przy czym w przypadku prowadzenia w lokalu nieodpłatnej mediacji, pomieszczenie wyposaża się w stół wraz z miejscami siedzącymi dla co najmniej czterech osób;

2) miejsce przeznaczone dla osób oczekujących na udzielenie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego;

3) dostęp do instalacji energetycznej, telekomunikacyjnej oraz dostęp do Internetu, przy czym w pomieszczeniu, o którym mowa w pkt 1, zapewnia się komputer z dostępem do oprogramowania do edycji tekstów, oprogramowania umożliwiającego przesyłanie, odbieranie danych i porozumiewanie się na odległość środkami komunikacji elektronicznej i komputerowego systemu informacji prawnej, wraz z bazą aktów prawnych, w tym przepisów prawa powszechnie obowiązującego, orzecznictwa i materiałów pomocniczych, z dostępem do bazy aktów prawa miejscowego obowiązującego na obszarze danego powiatu i powiatów ościennych, w tym gmin wchodzących w skład danego powiatu, a także dostęp do drukarki, urządzenia pozwalającego na przenoszenie dokumentacji do postaci elektronicznej oraz do materiałów biurowych”.

W ramach przyszłej umowy będzie Pani dyżurowała w punktach wyznaczonych przez Stowarzyszenie na terenie, lokalizacji oraz w zakresie czasowym określonych w odrębnym harmonogramie, udzielając nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, mediacji oraz edukacji prawnej w Urzędzie Miasta (…). Miejsca i godziny dyżurowania zostały wprowadzone przez Powiat zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim, edukacji prawnej i mediacji - zgodnie z zapisem projektu umowy - Stowarzyszenie zleca, a Wykonawca przyjmuje do bezpośredniego wykonania świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej zgodnie z ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. 2021 r. poz. 945) w punkcie świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w (…) podczas dyżuru trwającego co najmniej 4 godziny dziennie, z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy, zgodnie z wykazem planowanych dyżurów ustalonych przez Miasto (…) (punkt 1 i 3).

Ponadto zgodnie z zapisami w umowie jako wykonawca będzie zobowiązana do podpisywania listy obecności znajdującej się w punkcie oraz do sporządzenia kserokopii lub fotokopii listy obecności za upływający miesiąc oraz dostarczenia jej w formie papierowej (np. za pośrednictwem operatora publicznego) lub elektronicznej (mailowo) Stowarzyszeniu. Zgodnie z przyszłą umową, jako zleceniobiorca do wykonywania czynności wynikających z tej umowy będzie Pani korzystała ze wskazanego przez Starostwo wyposażonego pomieszczenia, sprzętu i materiałów (meble, drukarka, materiały biurowe i papiernicze), zaplecza technicznego (media, Internet) oraz udostępnionego przez Ministerstwo Sprawiedliwości programu do ewidencjonowania świadczeń na potrzeby realizacji świadczeń. Lokal i infrastruktura zapewniona będzie przez powiat i organizację wewnętrzną Stowarzyszenia. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że jako zleceniobiorca nie będzie Pani ponosiła w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. Ponadto w związku z realizacją umowy zlecenia nie będzie Pani ponosiła żadnych wydatków, dlatego w tym zakresie również nie będzie Pani ponosiła ryzyka ekonomicznego. Z tytułu pełnienia ww. dyżurów, będzie Pani otrzymywać zryczałtowane wynagrodzenie.

Wynagrodzenie będzie niezależne od ilości udzielonych świadczeń. Podstawą wypłaty wynagrodzenia będzie każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego zgodnie z przedstawioną podpisaną ewidencją czasu pracy.

Wynagrodzenie to będzie Pani jedynym świadczeniem jako zleceniobiorcy.

Nie będzie miała Pani wpływu na wysokość wynagrodzenia, ani wysokość stawki za dyżur, która została narzucona przez Stowarzyszenie. Umowa zlecenia będzie przewidywała stałe miesięczne wynagrodzenie, dlatego też nie będzie Pani ponosiła ryzyka gospodarczego.

W umowie ze Stowarzyszeniem brak będzie zawartego zobowiązania Pani do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Kwestii tej nie reguluje także ustawa. Nie będzie Pani zatem ponosiła, z tytułu wykonywania czynności wynikających z tej umowy odpowiedzialności wobec osób trzecich.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

W uzupełnieniu z 10 maja 2023 r. wskazała Pani, że:

Zgodnie z art. 734 Kodeksu Cywilnego:

§ 1. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

§ 2. W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie.

Przepis ten nie uchybia przepisom o formie pełnomocnictwa. W oparciu o umowę zlecenie będzie Pani działała na zewnątrz w imieniu zleceniodawcy i na jego rachunek, oraz w ramach powierzonej Pani czynności zleceniodawca przejmuje odpowiedzialność za Pani działania. Natomiast nie jest Pani członkiem żadnego Organu Stowarzyszenia i nie ma Pani umocowania do składania oświadczenia woli w jego imieniu.

W drafcie umowy istnieje zapis, że Zleceniodawca ponosi pełną odpowiedzialność wobec osób trzecich za wykonane przez Wykonawcę w ramach umowy czynności.

Wynagrodzenie, które otrzyma Pani od Stowarzyszenia, za wykonywanie czynności na podstawie będącej przedmiotem wniosku umowy nie będzie stanowić przychodów, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wynagrodzenie będzie z tytułu wykonywania czynności w ramach umowy zlecenie zawartej z Panią jako osobą prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą. Stowarzyszenie zleci Pani do bezpośredniego wykonania świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, prowadzenie nieodpłatnych mediacji oraz edukacji prawnej zgodnie z ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. 2021 r. poz. 945) w punkcie świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej podczas dyżuru trwającego co najmniej 4 godziny dziennie, z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy, zgodnie z wykazem planowanych dyżurów ustalonych przez Powiat – będzie Pani wykonywać zadanie osobiście jako doradca obywatelski pozostający w dyspozycji Stowarzyszenia, tj. art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej. W związku z wykonywaniem czynności w ramach zlecenia nie będzie Pani dysponowała niezależnością i samodzielnością pozwalającą na uznanie, iż działa Pani wówczas jako profesjonalny podmiot gospodarczy.

W ramach umowy ze Stowarzyszeniem, będzie Pani osobiście wykonywać czynności na zlecenie Stowarzyszenia polegające na świadczeniu usług poradnictwa obywatelskiego, tj. świadczyć usługi jako doradca obywatelski – usługi doradcze, które będą polegać:

- przede wszystkim na poinformowaniu osoby uprawnionej do otrzymania nieodpłatnej porady o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących uprawnieniach lub spoczywających obowiązkach, bez podejmowania decyzji za osobę uprawnioną odnośnie podejmowanych przez nią czynności;

- przyjęciu do bezpośredniego wykonania świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, prowadzenie nieodpłatnych mediacji oraz edukacji prawnej zgodnie z ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. 2021 r. poz. 945) w punkcie świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej podczas dyżuru trwającego co najmniej 4 godziny dziennie, z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy, zgodnie z wykazem planowanych dyżurów ustalonych przez Powiat;

- będzie Pani zobowiązana dokumentować w karcie nieodpłatnej pomocy prawnej każdy przypadek świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w sposób zgodny z ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2021 r., poz. 945 t.j.);

- będzie Pani zobowiązana do podpisywania listy obecności znajdującej się w punkcie oraz do sporządzenia kserokopii lub fotokopii listy obecności za upływający miesiąc oraz dostarczenia jej w formie papierowej (np. za pośrednictwem operatora publicznego) lub elektronicznej (mailowo) Stowarzyszeniu;

- będzie Pani zobowiązana składać do siedziby Powiatu oryginał oświadczenia, o którym mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 945 t.j.) do 10-go dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu, w którym wypełni Pani karty nieodpłatnej pomocy prawnej.

Pozostała działalność gospodarcza dotyczy świadczenia usług związanych z pracami biurowymi, nie polega na świadczeniu usług w zakresie doradztwa. Przykładowe usługi to np.: pisanie komputerowe i przepisywanie dokumentów; pisanie listów lub streszczeń; redagowanie dokumentów firmowych, pism do kontrahentów i pism urzędowych; wypełnianie wniosków; przygotowywanie wzorów umów; przygotowywanie zleceń; redagowanie ofert; redagowanie ogłoszeń, np. rekrutacyjnych, przygotowywanie prezentacji; wykonywanie kopii dokumentów, fotokopiowanie, skanowanie; uporządkowanie chronologiczne dokumentów, wg rodzaju; zszycie dokumentów wg okresów przechowywania; odpowiednie zabezpieczenie przed zniszczeniem na wymagany okres przechowywania; wprowadzanie danych do systemu; prowadzenie kalendarza; przygotowanie arkusza kalkulacyjnego, przygotowanie interaktywnych formularzy firmowych; przygotowanie bazy potencjalnych klientów; wyszukanie dostawców, ofert, specjalistów; przekazywanie dokumentów, np. do biura rachunkowego, urzędu, sądu.

Pytanie

Czy w przedstawionym zdarzeniu przyszłym będzie Pani zobowiązana odprowadzić podatek od towarów i usług z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy zlecenia zawartej ze Stowarzyszeniem w ww. przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i mediacji na zasadach określonych w ustawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim, edukacji prawnej i mediacji?

Pani stanowisko w sprawie

Mając na uwadze przedstawiony stan przyszły, w świetle rodzaju czynności, warunków ich świadczenia i zasad przyznawania wynagrodzenia, uważa Pani, że powyżej opisane czynności w ramach przyszłej umowy ze Stowarzyszeniem nie będą mieściły się w definicji działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Wystąpią tu okoliczności określone w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług: „Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności: z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 przychód z działalności wykonywanej osobiście pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.”

Podsumowując:

1.Zostanie zawarta umowa zlecenia, powodująca powstanie stosunku prawnego, posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy;

2.nie będzie Pani ponosiła ryzyka gospodarczego i ekonomicznego, związanego z prowadzoną działalnością, rozumianą jako możliwość wystąpienia takich zdarzeń, które miałyby w konsekwencji negatywny wpływ na wynik prowadzonej działalności gospodarczej lub niosą ze sobą niebezpieczeństwo poniesienia straty;

3.nie będzie Pani ponosiła odpowiedzialności za wykonywanie czynności wobec osób trzecich.

W Pani ocenie przychody, które będzie otrzymywała Pani od Stowarzyszenia z tytułu umowy zlecenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i mediacji na zasadach ustawy o NPP/NPO/M/ oraz aktach wykonawczych do ustawy, na terenie, lokalizacji oraz w zakresie czasowym określonych w odrębnym harmonogramie - mieszczą się w zakresie przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. będą to przychody wymienione w pkt 8 - przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jednostki organizacyjnej: zawrę umowę zlecenie ze Stowarzyszeniem, której przedmiotem będzie świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim, edukacji prawnej i mediacji oraz aktach wykonawczych do ustawy, na terenie, w lokalizacji oraz w zakresie czasowym określonych w harmonogramie.

W związku z wykonywaniem przyszłych czynności w ramach umowy zlecenia nie będzie Pani dysponowała niezależnością i samodzielnością pozwalającą na uznanie, iż działa Pani wówczas jako profesjonalny podmiot gospodarczy. Tym bardziej, że nie będzie miała Pani możliwości swobodnego zorganizowania m.in. wyboru godzin i dni dyżuru, lokalu, infrastruktury, osób uprawnionych.

Miejsca i godziny dyżurów zostały wyznaczone przez powiaty, zgodnie z art. 8 ust. 1 i 10 ww. ustawy. Zgodnie z umową, jako zleceniobiorca będzie Pani korzystała ze wskazanego przez Miasto wyposażonego pomieszczenia, sprzętu i materiałów (meble, drukarka, materiały biurowe i papiernicze), zaplecza technicznego (media, Internet) oraz udostępnionego przez Ministerstwo Sprawiedliwości programu do ewidencjonowania świadczeń na potrzeby realizacji świadczeń - do wykonywania czynności wynikających z umowy zlecenia będzie Pani wykorzystywała lokal i infrastrukturę (sprzęt i materiały, zaplecze techniczne) zapewnioną przez powiat i organizację wewnętrzną Stowarzyszenia.

Kwestię zapewnienia infrastruktury reguluje § 5 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim, edukacji prawnej i mediacji z dnia 21 grudnia 2018 r. Jako zleceniobiorca nie będzie Pani ponosiła w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. z tytułu pełnienia dyżurów, będzie Pani otrzymywała zryczałtowane wynagrodzenie, które jest niezależne od ilości udzielonych świadczeń. Podstawą wypłaty wynagrodzenia będzie każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego zgodnie z przedstawioną podpisaną ewidencją czasu pracy. Będzie Pani otrzymywać stałe miesięczne wynagrodzenie, niezależnie od liczby osób uprawnionych, które zgłoszą się na dyżur oraz efektu świadczonych usług. Od osób uprawnionych nie pobiera się żadnego wynagrodzenia za pomoc, której są beneficjentami. Jak również nie będzie Pani mogła udzielać informacji o podmiotach świadczących odpłatną pomoc prawną. Wynagrodzenie to będzie jedynym Pani świadczeniem jako zleceniobiorcy.

Nie będzie Pani miała wpływu na wysokość wynagrodzenia, ani wysokość stawki za dyżur, która została narzucona przez Stowarzyszenie. Umowa zlecenia będzie przewidywała stałe miesięczne wynagrodzenie, przez co nie będzie Pani ponosiła ryzyka ekonomicznego i gospodarczego. Stowarzyszenie nie zobowiąże Pani w umowie do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Kwestii tej nie reguluje ani umowa, ani ustawa.

W Pani ocenie spełnione będą wszystkie trzy warunki określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, na to, że nie można Pani uznać za podatnika VAT w zakresie wykonywanych czynności na rzecz Stowarzyszenia na podstawie przyszłej umowy.

Tym samym nie będzie Pani z tego tytułu podatnikiem, zobowiązanym do rozliczania podatku. W związku z powyższym uważa Pani, że nie będzie Pani zobowiązana do odprowadzania podatku od towarów i usług z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy zlecenia zawartej ze Stowarzyszeniem w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą” lub „ustawą o VAT”:

opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ustawy:

przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy o VAT:

przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1.przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2.zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3.świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność powinna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy:

podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Według art. 15 ust. 3 ustawy:

za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:

1.z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1–6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;

2.(uchylony)

3.z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Na mocy art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się:

1)(uchylony)

2)przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych;

3)przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę;

4)przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi;

5)przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7;

6)przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9;

7)przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych;

7a) przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych;

8)przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

a.osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,

b.właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,

c.przedsiębiorstwa w spadku - z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9;

9)przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.

Wskazała Pani w opisie sprawy, że będzie Pani wykonywać zadanie osobiście jako doradca obywatelski pozostający w dyspozycji Stowarzyszenia, tj. art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej.

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

‒wykonywania tych czynności,

‒wynagrodzenia, oraz

‒odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Istotna jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Panią ze Stowarzyszeniem.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006 Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE. Na podstawie tego artykułu,

„podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

„Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE,

warunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1, przewidujący, że działalność gospodarcza jest prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE,

Art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE stwierdza, że,

poza osobami, o których mowa w ust. 1, za podatnika uznawana jest każda osoba, która okazjonalnie dokonuje dostawy nowego środka transportu wysyłanego lub transportowanego do nabywcy przez sprzedawcę, przez nabywcę albo na rzecz sprzedawcy lub nabywcy, do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza terytorium państwa członkowskiego, ale na terytorium Wspólnoty.

Przy czym, zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE,

państwa członkowskie mogą uznać za podatnika każdego, kto okazjonalnie dokonuje transakcji związanej z działalnością, o której mowa w art. 9 ust. 1 akapit drugi (…).

Dyrektywa 2006/112/WE wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług. To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6).

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy Panią – zleceniobiorcą, a Stowarzyszeniem wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki to nie można uznać Pani za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności: należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest poradnictwo obywatelskie oraz pomoc prawna świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w niniejszej sprawie Stowarzyszenia.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że nie ponosi Pani również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie: zakładając, że umowa przewiduje, że korzysta Pani z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez adwokata.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich: warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – Pani, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Z opisu sprawy wynika, że

‒Zamierza Pani w 2023 roku rozpocząć prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej.

‒Zamierza Pani zawrzeć umowę zlecenie ze Stowarzyszeniem Obywatelskiej Pomocy Prawnej w Olsztynie, której przedmiotem będzie świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim, edukacji prawnej i mediacji oraz aktach wykonawczych do ustawy, na terenie, w lokalizacji oraz w zakresie czasowym określonych w harmonogramie.

‒Nie będzie Pani ponosiła ryzyka gospodarczego i ekonomicznego, rozumianego jako możliwość wystąpienia zdarzeń, które mają w konsekwencji negatywny wpływ na wynik prowadzonej działalności gospodarczej lub niosą ze sobą niebezpieczeństwo poniesienia straty, a także nie będzie Pani ponosiła odpowiedzialności wobec osób trzecich z tytułu wykonywanych czynności wynikających z tej umowy.

‒W ramach przyszłej umowy będzie Pani dyżurowała, co najmniej 4 godziny dziennie, z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy, zgodnie z wykazem planowanych dyżurów ustalonych przez Miasto (…), w punktach wyznaczonych przez Stowarzyszenie na terenie, lokalizacji oraz w zakresie czasowym określonych w odrębnym harmonogramie, udzielając nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, mediacji oraz edukacji prawnej w Urzędzie Miasta (…).

‒Wynagrodzenie będzie niezależne od ilości udzielonych świadczeń. Podstawą wypłaty wynagrodzenia będzie każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego zgodnie z przedstawioną podpisaną ewidencją czasu pracy.

‒Wynagrodzenie to będzie Pani jedynym świadczeniem jako zleceniobiorcy.

‒Nie będzie miała Pani wpływu na wysokość wynagrodzenia, ani wysokość stawki za dyżur, która została narzucona przez Stowarzyszenie. Umowa zlecenia będzie przewidywała stałe miesięczne wynagrodzenie, dlatego też nie będzie Pani ponosiła ryzyka gospodarczego.

‒W umowie ze Stowarzyszeniem brak będzie zawartego zobowiązania Pani do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Kwestii tej nie reguluje także ustawa. Nie będzie Pani zatem ponosiła, z tytułu wykonywania czynności wynikających z tej umowy odpowiedzialności wobec osób trzecich.

‒Nie jest Pani członkiem żadnego Organu Stowarzyszenia i nie ma Pani umocowania do składania oświadczenia woli w jego imieniu.

‒Wynagrodzenie, które otrzyma Pani od Stowarzyszenia, za wykonywanie czynności na podstawie będącej przedmiotem wniosku umowy nie będzie stanowić przychody, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

‒Będzie Pani wykonywać zadanie osobiście jako doradca obywatelski pozostający w dyspozycji Stowarzyszenia, tj. art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej.

‒W ramach umowy ze Stowarzyszeniem, będzie Pani osobiście wykonywać czynności na zlecenie Stowarzyszenia polegające na świadczeniu usług poradnictwa obywatelskiego, tj. świadczyć usługi jako doradca obywatelski – usługi doradcze, które będą polegać przede wszystkim na poinformowaniu osoby uprawnionej do otrzymania nieodpłatnej porady o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących uprawnieniach lub spoczywających obowiązkach, bez podejmowania decyzji za osobę uprawnioną odnośnie podejmowanych przez nią czynności oraz przyjęciu do bezpośredniego wykonania świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, prowadzenie nieodpłatnych mediacji oraz edukacji prawnej zgodnie z ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy Pani wątpliwości dotyczą kwestii, czy jest Pani zobowiązana do odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i mediacji.

Analiza okoliczności sprawy i powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że świadczenie przez Panią usług z zakresu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i mediacji na podstawie zawartej umowy zlecenia ze Stowarzyszeniem, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie jest Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku.

Nie ponosi Pani odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonywane czynności oraz nie ponosi ryzyka gospodarczego i ekonomicznego związanego z prowadzoną działalnością. Stowarzyszenie nie zobowiązało Pani w umowie do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich.

Powyższe wskazuje, że zawarcie opisanej umowy zlecenia powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Pani jako Zleceniobiorca związana jest ze Zleceniodawcą więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności Zleceniodawcy wobec osób trzecich. Jak bowiem wskazano wyżej, warunek ten będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Panią czynności na rzecz Stowarzyszenia, tj. usługa nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i mediacji na podstawie umowy zlecenia, objętej zakresem wniosku, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym, otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonej na podstawie umowy zlecenia usługi nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i mediacji.

Podsumowując, nie działa Pani w charakterze podatnika podatku VAT z tytułu realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, edukacji prawnej i mediacji. Zatem nie jest Pani zobowiązana do rozliczenia podatku od towarów i usług z tego tytułu.

Wobec powyższego Pani stanowisko należy uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).