Interpretacja indywidualna z dnia 17 lipca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4014.148.2023.5.MD

Skoro nabycie wierzytelności wymagalnych, wierzytelności niewymagalnych oraz wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej jako „wierzytelności trudnych” nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to umowa sprzedaży dotycząca ww. wierzytelności będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 kwietnia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 27 kwietnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży wierzytelności. Uzupełnili Państwo wniosek – w odpowiedzi na wezwania – w pismach z 30 czerwca 2023 r. (data wpływu – 5 lipca 2023 r.) i z 12 lipca 2023 r. (data wpływu 13 lipca 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Prowadzą Państwo działalność gospodarczą w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka jest zarejestrowana jako czynny podatnik podatku od towarów i usług.

Przedsiębiorca (zwany dalej cesjonariuszem) w ramach prowadzonej działalności gospodarczej chce nabywać od osób fizycznych (zwanych dalej cedentem) wierzytelności przysługujące tym osobom względem kredytodawców/pożyczkodawców. Wierzytelności wynikają z ustawy o kredycie konsumenckim o zwrot odsetek i innych kosztów kredytu. Spółka nabywając te wierzytelność podpisywałaby z cedentem umowę cesji wierzytelności, zwaną dalej cesją definitywną, na podstawie której cedent bezwarunkowo przelewa na rzecz spółki (cesjonariusza) przedmiotową wierzytelność. Wierzytelność obejmować będzie roszczenia istniejące oraz przyszłe, wraz ze związanymi z tą wierzytelnością prawami, w tym odsetkami za opóźnienie. Zakupiona wierzytelność obejmowałaby także przysługujące od kredytodawcy koszty zastępstwa procesowego, które zostaną zasądzone na rzecz cesjonariusza w przypadku postępowania sądowego. Egzekwowaliby Państwo zakupioną wierzytelność bezpośrednio od kredytodawcy lub na drodze postępowania sądowego.

Dokonując cesji wierzytelności, cedent odpłatnie zbywałby cesjonariuszowi wierzytelność za cenę ustaloną w drodze negocjacji przez Państwa i zbywającego. Uzgodniona cena za wierzytelności zostałaby przekazana na rachunek bankowy cedenta w określonym terminie. Cena zakupu wierzytelności od cedenta, zawsze byłaby niższa od wartości nominalnej sprzedawanej wierzytelności. W chwili nabycia wierzytelności będzie odzwierciedlać ich ekonomiczną wartość. Przy jej ustalaniu brana będzie pod uwagę perspektywa na spłatę wierzytelności. Cesja nie będzie zobowiązywać Państwa do żadnych czynności na rzecz cedenta poza zapłatą ceny.

Instytucje finansowe często podważają skuteczność takich cesji oraz wymagalności wierzytelności. Nabywane wierzytelności w dacie ich nabycia byłyby wymagalne, ale nie byłyby uznane przez dłużnika. W przypadku odmowy dobrowolnej zapłaty przez kredytodawcę/pożyczkodawcę, sprawa kierowana będzie do postępowania sądowego, w wyniku którego wydawany jest wyrok sądowy zasądzający określoną kwotę wraz z odsetkami oraz kosztami sądowymi. W momencie nabycia byłyby to więc roszczenia, które w drodze postępowania sądowego muszą zostać potwierdzone prawomocnym wyrokiem.

Zaznaczyć należy także, że nabyta wierzytelność nie będzie dalej odsprzedawana. Dochodzenie przez Wnioskodawcę wierzytelności od kredytodawcy/pożyczkodawcy będzie się wiązało z poniesieniem dodatkowych kosztów, np. z tytułu obsługi prawnej.

Treść uzupełnienia wniosku, jako że wpływa wyłącznie na skutki podatkowe dla Państwa w podatku od towarów i usług, została przywołana w interpretacji dotyczącej podatku od towarów i usług.

Pytanie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych

Czy z tytułu cesji wierzytelności (umowy sprzedaży wierzytelności) należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1% od ceny zakupu wierzytelności? (pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem, z tytułu cesji wierzytelności (umowy sprzedaży wierzytelności) należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1% od ceny zakupu wierzytelności.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają czynności cywilnoprawne takie jak umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy) oraz spoczywa przy umowie sprzedaży na kupującym (art. 4 pkt 1 ww. ustawy).

W myśl art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1963 r. Kodeks cywilny, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności jest umową między wierzycielem (cedentem) a osobą trzecią (cesjonariuszem), która co do zasady nie wymaga ani udziału, ani zgody dłużnika. Na mocy tej umowy osoba trzecia nabywa od dotychczasowego wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. Dotychczasowy wierzyciel przestaje być stroną stosunku zobowiązaniowego na skutek utraty wierzytelności. W jego miejsce do stosunku tego wstępuje nabywca wierzytelności, który uzyskuje pozycję wierzyciela. Umowa przelewu prowadzi do singularnego i translatywnego nabycia prawa podmiotowego przez cesjonariusza (tak np. K. Zawada, w: SPP, t. 6, 2018, s. 1395; K. Zagrobelny, w: E. Gniewek, P. Machnikowski, Komentarz KC, 2017, art. 509, Nb 1; W. Kurowski, w: M. Habdas, M. Fras, Komentarz KC, t. 3, 2018, art. 509, Nt 1).

Zgodnie z art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Podstawą prawną zmiany osoby wierzyciela może być umowa sprzedaży lub umowa zamiany. Jeżeli podstawę wykonania umowy cesji wierzytelności stanowi jedna z tych umów, to powstaje obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych skutkujący koniecznością zapłaty tego podatku.

W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych wymieniono sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy, np. umowa sprzedaży, została wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W myśl art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu nie podlegają czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:

a)w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,

b)jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:

-umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,

-umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera definicję podatku od towarów i usług i zgodnie z nią podatek od towarów i usług to podatek od towarów i usług w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2022 r. poz. 931, z późn. zm.) lub podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich.

Państwo członkowskie zostało zdefiniowane w art. 1a pkt 5 ww. ustawy jako państwo członkowskie Unii Europejskiej lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.

Na początku rozstrzygnąć należy kwestię, czy opisana transakcja podlega regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług. Będzie to miało zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia jej podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Objęcie tej czynności podatkiem od towarów i usług może skutkować wyłączeniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 2 pkt 4 ww. ustawy).

Stoją Państwo na stanowisku, że zakup wierzytelności przez spółkę w ramach cesji wierzytelności nie będzie podlegał obowiązkowi w zakresie podatku od towarów i usług, ponieważ nie jest to czynność opodatkowana podatkiem od towarów i usług ani u cedenta ani u cesjonariusza. Dlatego też, Państwa zdaniem, cesja wierzytelności podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Sam obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności i spoczywa na Państwu. Podstawę opodatkowania stanowi każdorazowo wartość rynkowa wierzytelności. Stawka podatku wynosi natomiast 1% podstawy opodatkowania.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U z 2023 r. poz. 170 ze zm.):

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przelew wierzytelności jest konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań, prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przy czym stosownie do art. 555 Kodeksu cywilnego:

Podkreślić należy, że umowa cesji jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie, w szczególności umowy sprzedaży uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego.

Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży, to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2-4 ww. ustawy:

Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiedziano jednak sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 4 lit. a) i b) ww. ustawy:

Zaznaczyć jednak należy, że o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług, lecz wyłącznie fakt, że dana czynność (ta konkretna) jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub przynajmniej jedna ze stron tej czynności jest z tytułu tej czynności z tego podatku zwolniona (z zastrzeżeniami określonymi w lit. b) tego przepisu).

W świetle art. 1a pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wynika, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej chcą Państwo nabywać od osób fizycznych (zwanych dalej cedentem) wierzytelności przysługujące tym osobom względem kredytodawców/ pożyczkodawców. Wierzytelności wynikają z ustawy o kredycie konsumenckim o zwrot odsetek i innych kosztów kredytu. Spółka nabywając te wierzytelność podpisywałaby z cedentem umowę cesji wierzytelności, zwaną dalej cesją definitywną, na podstawie której cedent bezwarunkowo przelewa na rzecz spółki (cesjonariusza) przedmiotową wierzytelność. Wierzytelność obejmować będzie roszczenia istniejące oraz przyszłe, wraz ze związanymi z tą wierzytelnością prawami, w tym odsetkami za opóźnienie. Zakupiona wierzytelność obejmowałaby także przysługujące od kredytodawcy koszty zastępstwa procesowego, które zostaną zasądzone na rzecz cesjonariusza w przypadku postępowania sądowego. Egzekwowaliby Państwo zakupioną wierzytelność bezpośrednio od kredytodawcy lub na drodze postępowania sądowego. Dokonując cesji wierzytelności, cedent odpłatnie zbywałby cesjonariuszowi wierzytelność za cenę ustaloną w drodze negocjacji przez Państwa i zbywającego. Uzgodniona cena za wierzytelności zostałaby przekazana na rachunek bankowy cedenta w określonym terminie. Cena zakupu wierzytelności od cedenta, zawsze byłaby niższa od wartości nominalnej sprzedawanej wierzytelności. W chwili nabycia wierzytelności będzie odzwierciedlać ich ekonomiczną wartość. Przy jej ustalaniu brana będzie pod uwagę perspektywa na spłatę wierzytelności. Cesja nie będzie zobowiązywać Państwa do żadnych czynności na rzecz cedenta poza zapłatą ceny.

W związku z tym należy podkreślić, że jakkolwiek Państwa zapytanie dotyczy opodatkowania przeniesienia (sprzedaży) wierzytelności podatkiem od czynności cywilnoprawnych, to jednak w pierwszej kolejności rozstrzygnięcia wymaga kwestia czy planowana transakcja – dokonana pomiędzy wskazanymi we wniosku Stronami – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem ocena ta ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia tej czynności podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Opodatkowanie ww. czynności podatkiem od towarów i usług może bowiem skutkować wyłączeniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 lit. a) lub b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 14 lipca 2023 r. znak: 0111-KDIB3-1.4012.339.2023.6.ICZ, wydanej dla Pana w zakresie podatku od towarów i usług, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że „(…) w związku z planowanym nabywaniem przez Państwa wierzytelności wymagalnych, wierzytelności niewymagalnych i wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej, jako wierzytelności „trudnych”, nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, tym samym transakcja ta pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług”. 

Reasumując, należy wskazać, że skoro nabycie wierzytelności wymagalnych, wierzytelności niewymagalnych oraz wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej jako „wierzytelności trudnych” nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to umowa sprzedaży dotycząca ww. wierzytelności będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym, na Państwu jako kupującym będzie ciążył obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych. Podatek ten – zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych będzie wynosił 1% podstawy opodatkowania.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Ta interpretacja dotyczy Państwa sytuacji w podatku od czynności cywilnoprawnych. W zakresie podatku od towarów i usług wydaliśmy dla Państwa odrębne rozstrzygnięcie – interpretację znak: 0111-KDIB3-1.4012.339.2023.6.ICZ.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.