Interpretacja indywidualna z dnia 18 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.1004.2023.1.JK3

Powstanie obowiązku podatkowego w związku z podziałem majątku wspólnego małżonków.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 listopada 2023 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy powstania obowiązku podatkowego w związku z podziałem majątku wspólnego małżonków.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wyrokiem sądu rozwiązane zostało Pani małżeństwo poprzez rozwód bez orzekania o winie. Z małżeństwa tego pozostało dwoje małoletnich dzieci.

Dnia 19 kwietnia 2023 roku małżonkowie zawarli Porozumienie małżeńskie oraz Przedwstępną umowę o podział majątku wspólnego (dalej: „Przedwstępna umowa o podziale majątku wspólnego”), zobowiązującą do zawarcia najpóźniej w terminie 60 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego umowę o podział majątku wspólnego (umowa przyrzeczona), bez spłat i dopłat na rzecz każdego z małżonków.

Pani z tytułu podziału majątku wspólnego zgodnie z Przedwstępną umową o podziale majątku ma otrzymać samochód osobowy oraz środki pieniężne przelewem na Pani rachunek bankowy. Ponadto Pani wyłączną własność będą stanowić składniki majątkowe położone na hiszpańskiej wyspie Majorce: lokale mieszkalne, miejsce parkingowe i komórka lokatorska.

Małżonkowie od 19 kwietnia 2023 r. pozostawali w ustroju rozdzielności majątkowej małżeńskiej ustanowionej na podstawie umowy majątkowej małżeńskiej. Wskutek zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej ustalono między małżonkami wspólność ustawową małżeńską i przekształciła się ona we współwłasność w częściach ułamkowych, w której ich udziały są równe i wynoszą po 1/2 części każdego z małżonków. Małżonkowie nie dokonali umownego ani sądowego podziału majątku wspólnego objętego uprzednio obowiązującą ich wspólnością ustawową majątkową, jak również nie toczyło się postępowanie sądowe w tej sprawie, nie doszło również do ustalenia nierównych udziałów w majątku objętym uprzednio obowiązującą wspólnością ustawową majątkową. Małżonkowie oświadczyli, że w skład majątku wspólnego nie wchodzi żadna nieruchomość położona w Polsce ani ograniczone prawo rzeczowe, natomiast majątek wspólny obejmuje Środki pieniężne.

Pytania

Czy nabycie przez Panią, w wyniku zawarcia umowy o podział majątku wspólnego opisanej w stanie faktycznym, składników majątku wspólnego, będzie stanowić dla Pani przychód podlegający opodatkowaniu, do którego należy stosować ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem nabycie w wyniku umowy o podział majątku wspólnego składników majątku wspólnego nie stanowi przychodu do którego stosować należy przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i czynność ta jest obojętna (neutralna) z punktu widzenia ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm., dalej jako: „ustawa o PIT”), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie jednak z treścią art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT, przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich.

Z przywołanego przepisu wynika zatem, że wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej. Przychodem z podziału majątku wspólnego jest wartość otrzymanego przez każdego z małżonków majątku, a także wartość spłat (dopłat) otrzymywanych przez jednego z małżonków z tytułu podziału majątku. Wartość majątku oraz wartość spłat uzyskanych z tego tytułu przez małżonków nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1359 z późn. zm., dalej jako: „Kodeks rodzinny i opiekuńczy”).

W myśl art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. W świetle art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Ustawowy ustrój majątkowy między małżonkami może ulec zniesieniu lub ograniczeniu na skutek zawartej między nimi umowy majątkowej małżeńskiej (art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), na skutek orzeczenia sądu (art. 52 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) albo z mocy prawa np. ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Co do zasady, z chwilą ustania wspólności ustawowej, wspólność dotychczas bezudziałowa zostaje zastąpiona przez współwłasność w częściach ułamkowych. Od tej chwili małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, niezależnie od tego, w jakim stopniu każdy z nich przyczynił się do jego powstania. W myśl art. 501 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej.

Stosownie do art. 1037 Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2023 r. poz. 1610, ze zm. dalej jako: „Kodeks cywilny”) w związku z art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, podział majątku wspólnego może nastąpić bądź na mocy umowy między małżonkami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek z małżonków.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Pani wraz z małżonkiem pozostawaliście w związku małżeńskim, w którym obowiązywał ustrój wspólności majątkowej. Następnie Pani wraz z małżonkiem w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego znieśliście wspólność małżeńską majątkową ustawową i ustanowiliście w jej miejsce rozdzielność majątkową. W drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego dokonała Pani wraz z mężem umownego podziału majątku wspólnego. W drodze podziału majątku otrzyma Pani samochód osobowy oraz środki pieniężne, a także lokale mieszkalne, miejsce parkingowe i komórkę lokatorską położone poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Pani wątpliwości sprowadzają się do ustalenia, czy uzyskany w wyniku zawarcia umowy o podział majątku wspólnego majątek stanowi przychód, do którego należy stosować ustawę o PIT, czy też transakcja ta jest obojętna (neutralna) z punktu widzenia ustawy o PIT. Uwzględniając przedstawiony we wniosku opis sprawy oraz przywołane uregulowania prawne stwierdzić należy, że otrzymanie przez Panią składników majątku w wyniku podziału majątku wspólnego bez obowiązku spłat nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, na mocy zwolnienia przewidzianego w przepisie art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym transakcja ta jest neutralna z punktu widzenia ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, nie ciąży na Pani obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych oraz obowiązek złożenia deklaracji za 2023 r. z tytułu otrzymania składników majątku w wyniku podziału majątku wspólnego. Pani zdaniem bez znaczenia dla skutków podatkowych jest to, czy podział majątku wspólnego małżonków był ekwiwalentny czy nieekwiwalentny (nie ma znaczenia, czy każdy małżonek ma otrzymać taką część majątku wspólnego, która odpowiada połowie wartości całego majątku wspólnego), jak też, czy podział majątku w ramach umowy nastąpił przed czy po uprawomocnieniu się wyroku rozwiązującego małżeństwo.

Powyższe stanowisko potwierdzone jest w licznych interpretacjach indywidualnych wydanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej m.in. z 23 marca 2020 r. sygn. 0112-KDIL2-1.4011.46.2020.2.TR, z dnia 19 lutego 2020 r. sygn. 0112-KDIL2-1.4011.5.2020.1.AK, z 11 lipca 2023 r. sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.451.2023.1.ACZ, z 25 października 2023 r. sygn. 0112-KDIL2-1.4011.638.2023.2.KF.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Zgodnie jednak z treścią art. 2 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy:

Z literalnego brzmienia powołanego przepisu wynika zatem, że wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej, jak również przychody z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich.

Przychodem z podziału majątku wspólnego jest wartość otrzymanego przez każdego z małżonków majątku, a także wartość spłat (dopłat) otrzymywanych przez małżonków z tytułu podziału majątku. Wartość majątku oraz wartość spłat uzyskanych z tego tytułu przez małżonków nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Kwestie stosunków majątkowych w małżeństwie reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm.).

Na podstawie art. 31 § 1 tej ustawy:

Jest to ich majątek wspólny. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną. Cechą charakterystyczną tego typu współwłasności jest to, że niemożliwe jest ustalenie wielkości udziału małżonków we współwłasności (współwłasność bezudziałowa) oraz żaden z małżonków w czasie jej trwania nie może rozporządzać swymi prawami do majątku wspólnego.

Opisany ustrój majątkowy trwa do ustania lub unieważnienia małżeństwa albo orzeczenia separacji, chyba, że w czasie trwania związku małżeńskiego:

• małżonkowie zawarli małżeńską umowę majątkową,
• z ważnych powodów na żądanie jednego z małżonków sąd orzekł zniesienie współwłasności,
• wspólność ustała z mocy prawa na skutek całkowitego lub częściowego ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków lub też ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.

Stosownie do art. 43 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Ustanie wspólności ustawowej kreuje prawo małżonków do majątku wspólnego na zasadzie współwłasności w częściach ułamkowych.

Z reguły jest to stan przejściowy, który prowadzi do podziału majątku, choć – jak wynika z dyspozycji przepisu art. 211 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.) – podział ten nie jest obowiązkowy. Zgodnie bowiem z tym przepisem:

W myśl natomiast art. 1037 Kodeksu cywilnego w związku z art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Zgodnie z orzecznictwem sądów, strony mogą dokonać umownego podziału majątku nie zachowując reguły równych udziałów, co może być wynikiem wzajemnego obrachunku obejmującego splot interesów osobistych, majątkowych, rodzinnych, biznesowych i innych wykraczających poza ramy majątku dorobkowego.

Mając na uwadze przywołane przepisy prawa i opisane zdarzenie przyszłe stwierdzić należy, że nie będzie ciążył na Pani obowiązek podatkowy w związku z zawarciem umownego podziału majątku wspólnego, gdyż na mocy powołanego powyżej art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychody uzyskane w wyniku tej czynności nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Przy czym, bez znaczenia dla skutków podatkowych jest to, czy podział majątku wspólnego małżonków był ekwiwalentny czy nieekwiwalentny jak też, że podział majątku w ramach umowy nastąpił po uprawomocnieniu się wyroku rozwiązującego Pani małżeństwo.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest wyłącznie kwestia powstania zobowiązania podatkowego z tytułu umownego podziału majątku wspólnego małżonków. Interpretacja nie dotyczy natomiast rozliczenia ewentualnego dochodu uzyskanego np. ze sprzedaży składników nabytych na wyłączną własność na podstawie umowy o podział majątku wspólnego małżonków.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pani sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).