Realizacja zadań inwestycyjnych w zakresie modernizacji zabytków - stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z dnia 27 grudnia 2023 r., sygn. WIAS.710.73.2023

W odpowiedzi na pismo znak FN.3041.2.2023 w sprawie realizacji zadań inwestycyjnych w zakresie modernizacji budynków wpisanych do gminnej ewidencji zabytków, wyjaśniamy, co następuje.

 Jak wynika z nadesłanego do Izby pisma Gmina Chełmek otrzymała wstępną promesę na realizację zadań z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków dotyczącą realizacji zadań inwestycyjnych w zakresie modernizacji budynków wpisanych do gminnej ewidencji zabytków. Modernizacja odnosić się będzie do części wspólnych budynków i obejmie wymianę pokrycia dachowego wraz z orynnowaniem, renowację elewacji, docieplenie stropu nad ostatnią kondygnacją, dobudowę brakujących kanałów wentylacyjnych oraz wykonanie instalacji c.o. wraz z grzejnikami. Właścicielami lokali znajdujących się w przedmiotowych budynkach jest zarówno Gmina Chełmek, jak i osoby fizyczne. W piśmie sformułowano pytanie czy Gmina może przeprowadzić planowaną inwestycję jako inwestycję własną, czy też powinna udzielić dotacji właścicielom poszczególnych lokali. 

W pierwszej kolejności należy wskazać, że określone w sposób ogólny przez art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 40 ze zm.) zadanie własne gminy w zakresie zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty w sprawach ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, zostało doprecyzowane przez przepisy ustawy z dnia 23 lipca 2023 r. o ochronie zabytków. W szczególności z art. 71 ostatnio przywołanej ustawy wynika, że sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, jest zadaniem własnym jednostki samorządu terytorialnego, o ile jednostka ta posiada tytuł prawny do zabytku wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego. Jednocześnie ustawa ta przewiduje możliwość transferu z budżetów jednostek samorządu terytorialnego środków finansowych przeznaczonych na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku: zgodnie z art. 81 ust. 1 w trybie określonym odrębnymi przepisami dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków może być udzielona przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa, na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale. Dotacja taka może zostać udzielona w wysokości do 100% nakładów koniecznych na wykonanie przez wnioskodawcę prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków.