Wyrok SN z dnia 10 czerwca 2013 r., sygn. II PK 304/12

1. Oddalenie na podstawie art. 8 k.p. roszczenia o przywrócenie do pracy pracownika podlegającego szczególnej ochronie przed rozwiązaniem z nim stosunku pracy, gdy rozwiązanie to w sposób oczywisty narusza prawo - art. 32 ust. 1 ustawy z 1991 r. o związkach zawodowych - może mieć miejsce wyjątkowo, w okolicznościach szczególnie rażącego naruszenia obowiązków pracowniczych lub obowiązujących przepisów prawa.

2. Naruszenie przez sąd drugiej instancji art. 212 k.p.c. nie może stanowić samodzielnego zarzutu kasacyjnego, chyba że w powiązaniu z art. 391 § 1 k.p.c.

Teza od Redkacji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)

SSN Zbigniew Korzeniowski

SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa J. G. przeciwko A. Sp. z o.o. w W. o przywrócenie do pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 czerwca 2013 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 18 kwietnia 2012 r. ,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powód J. G. wniósł pozew przeciwko A. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, a następnie - o przywrócenie do pracy, podnosząc, że przyczyna wypowiedzenia była bezzasadna, a pracodawca nie uzyskał zgody Rady Gminy Ś. na rozwiązanie z nim umowy o pracę, choć był on w chwili rozwiązania umowy o pracę radnym tej gminy. Strona pozwana domagała się oddalenia powództwa, wskazując, że przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę była prawdziwa oraz że do wypowiedzenia umowy doszło w dniu, gdy powód nie sprawował mandatu radnego. Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 25 października 2011 r., oddalił powództwo w całości i zasądził od powoda na rzecz pozwanej spółki kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wydając orzeczenie Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 17 listopada 2010 r. pracodawca wypowiedział powodowi umowę o pracę z uwagi na likwidację stanowiska pracy z przyczyn organizacyjnych oraz wypłacił odprawę pieniężną w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Powód w okresie od 21 listopada 2006 r. do 12 listopada 2010 r. pełnił funkcję radnego gminy Ś. W dniu 21 listopada 2010 r. został wybrany na kolejną kadencję. Zarząd Spółki uchwałą z dnia 15 listopada 2010 r. postanowił zlikwidować oddział Spółki w S. z dniem 31 marca 2011 r. Do końca 2010 r. wypowiedziano umowy o pracę wszystkim pracownikom oddziału. Z częścią pracowników podjęto współpracę w ramach umów cywilnoprawnych. Jeden z pracowników nadal pozostawał w zatrudnieniu w oparciu o umowę o pracę wobec konieczności zapewnienia odpowiedniej obsługi pozostałych obiektów. Pracodawca zwracał się do Rady Gminy Ś. o wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy o pracę z powodem, jednak zgody takiej nie uzyskał. Zdaniem Sądu pierwszej instancji pracodawca rozwiązując umowę z powodem wskazał przyczynę prawdziwą i konkretną; nie doszło do naruszenia art. 30 § 3-5 k.p. Wypowiedzenie było uzasadnione, gdyż zdaniem Sądu Rejonowego pozwana spółka faktycznie zlikwidowała stanowisko pracy powoda ze względów organizacyjnych. W chwili wypowiedzenia umowy o pracę, powód nie korzystał ze szczególnej ochrony wynikającej z faktu pełnienia funkcji radnego w Radzie Gminy Ś. Zdaniem Sądu powód nie mógł się skutecznie powoływać na fakt, że od 21 listopada 2010 r. ponownie pełnił funkcję radnego, gdyż rozwiązanie stosunku pracy nie było związane z wykonywaniem mandatu radnego. Pozwana spółka nie uzyskała zgody Rady Gminy na rozwiązanie umowy o pracę z powodem, wobec tego nie mogła rozwiązać umowy o pracę, tym bardziej, że przepisów ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, regulujących kwestię zwolnień indywidualnych nie stosuje się do pracowników będących radnymi w okresie, w którym ich stosunek pracy podlega z mocy odrębnych przepisów szczególnej ochronie. W ocenie Sądu powód opierał swoje roszczenie na bezzasadnej odmowie udzielenia zgody na rozwiązanie umowy o pracę, nadużywając prawa (art. 8 k.p.) i naruszając społeczno - gospodarcze przeznaczenie prawa. Powód brał udział w czynnościach Rady Gminy związanych z rozpoznawaniem wniosku pozwanej spółki, wobec tego jego żądanie o przywrócenie do pracy nie zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na nadużycie przez niego prawa podmiotowego (art. 8 k.p.). Sąd Okręgowy w wyroku z dnia 18 kwietnia 2012 r., oddalił apelację powoda jako całkowicie bezzasadną. Sąd Okręgowy przyjął ustalenia Sądu Rejonowego za własne i doszedł do przekonania, iż w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy strona pozwana dowiodła, że zarówno stanowisko pracy powoda, jak i zakład pracy, w którym był zatrudniony zostały faktycznie zlikwidowane. Pozwany nie prowadzi już działalności w S., a zatrudnienie pracownika na jednym etacie jest konieczne z uwagi na konserwację obiektu. Nie ulega wątpliwości, że w przypadku takiego obiektu - rozlewni gazu, koniecznym było zatrudnienie osoby, która posiadała odpowiednie kwalifikacje i wiedzę niezbędną do zapewnienia właściwej obsługi pozostałego majątku ruchomego i nieruchomości pozwanej spółki. Podobnie Sąd ocenił zawarcie umów cywilnoprawnych z innymi byłymi pracownikami i uznał, że skoro powód nie okazał własnej inicjatywy w tym względzie, nie można wymagać od pozwanego pracodawcy, aby to właśnie powodowi proponował zawarcie umowy cywilnoprawnej w zakresie konserwacji i utrzymania terenu bazy. Zdaniem Sądu nie można w tym względzie przypisać zaniedbania lub celowego działania stronie pozwanej. Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że strona pozwana nie tylko zlikwidowała działalność produkcyjną, ale także podjęła kroki do zlikwidowania wszystkich aspektów swojej działalności w S. Powód brał udział w postępowaniu przed Radą Gminy Ś. dotyczącym wniosku strony pozwanej o wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy o pracę z powodem. Już sam fakt, że powód w pracach tych uczestniczył, choćby przedstawiając swoje stanowisko, przy jednoczesnym pominięciu argumentów strony pozwanej, wskazuje, że powód wykorzystał swoją funkcję, do osiągnięcia prywatnego celu. Zdaniem Sądu Okręgowego ustalenia i rozważania Sądu I instancji w zakresie nadużycia prawa podmiotowego przez powoda są prawidłowe. Sąd Rejonowy nie naruszył prawa materialnego, w szczególności art. 8 k.p. oraz art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym w zw. z art. 45 § 1 k.p. i z art. 10 § 1 i 5 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Sąd Okręgowy podkreślił, że ochrona stosunku pracy radnego nie jest ochroną bezwzględną, nieuzależnioną od okoliczności sprawy. Rada Gminy badając wniosek pozwanej spółki powinna zbadać zasadność tego wniosku i powinna wziąć pod uwagę, że w chwili, gdy powodowi złożono oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę nie był on radnym, a pozostałym pracownikom już wypowiedziano umowy o pracę. Odmowa uwzględnienia przez Radę Gminy wniosku strony pozwanej była całkowicie nieracjonalna, nie została poprzedzona odpowiednią analizą i stanowiła całkowicie arbitralną decyzję Rady Gminy. Zdaniem Sądu Okręgowego, skoro do wypowiedzenia umowy o pracę doszło w momencie, gdy powód nie był chroniony z uwagi na pełnienie funkcji radnego, to Rada Gminy powinna wziąć pod uwagę okoliczności tego wypowiedzenia, powinna poddać refleksji nie tylko prawa powoda, ale także powinna również dokonać analizy interesów pozwanego pracodawcy. Pełnomocnik powoda powinien wykazać w odpowiednim momencie, iż powód nie dopuścił się do nadużycia swojego prawa podmiotowego. To powód powinien wykazać w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji, że nie brał udziału ani w pracach Rady ani głosowaniu nad wnioskiem dotyczącym powoda. Powołanie takich dowodów na etapie postępowania apelacyjnego sąd uznał za spóźnione. Pełnomocnik powoda wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 18 kwietnia 2012 r., zaskarżając ten wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię, co doprowadziło do niewłaściwego zastosowania oraz naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. "Skargę kasacyjną oparł na następujących podstawach: 1) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 8 kodeksu pracy (k.p.) polegającego na dokonaniu błędnej wykładni (uznanie, że zostały wypełnione znamiona hipotezy art. 8 k.p., tj. że doszło do wykorzystania prawa podmiotowego niezgodnie z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem) i niewłaściwe jego zastosowanie (powoływanie się na klauzulę generalną); 2) naruszenie prawa materialnego polegającego na niewłaściwej wykładni art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (u. o s. g.), przez uznanie, że przepis ten ogranicza Radzie Gminy możliwość swobodnego podjęcia decyzji, co do wyrażenia zgody lub braku zgody na rozwiązanie stosunku pracy z osobą pełniąca funkcje radnego oraz przyjęcie, że brak zgody może być wyrażony jedynie w sytuacji, o której mowa w zdaniu drugim niniejszego przepisu, tj. gdy podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu; 3) naruszenie prawa materialnego poprzez niezastosowanie art. 45 k.p. w zw. z art. 25 ust. 2 u. o s. g., chociaż w rozważanym przypadku należało go zastosować; 4) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 kodeksu cywilnego (k.c.), oraz art. 232 kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) poprzez przyjęcie, że w rozważanym przypadku to powód powinien udowodnić, iż nie nadużył on prawa poprzez uczestnictwo w pracach Rady, pomimo tego, że to pozwana powoływała się na sprzeczność ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa podmiotowego powoda; 5) naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez oczywiście dowolne przyjęcie okoliczności, iż powód brał udział w głosowaniu nad podejmowaną uchwałą we własnej sprawie, pomimo złożenia w tym zakresie odmiennych zeznań; 6) naruszenie art. 212 § 1 k.p.c. w zw. z art. 381 k.p.c. poprzez niedopuszczenie dowodów pozwalających na ustalenie zgodnego z prawdą stanu faktycznego, w zakresie głosowania przez powoda nad uchwałami, które to ustalenia miały decydujący wpływ na dokonanie rozstrzygnięcia przez sąd, co do nadużycia prawa podmiotowego przez powoda; 7) naruszenie art. 381 k.p.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie, że nie doszło do konieczności powołania się przed sądem II instancji na nowe dowody dotyczące wykazania, że powód nie głosował nad uchwałami w swojej sprawie w zw. z art. 217 § 1 i 2 k.p.c." Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi drugiej instancji oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania; ewentualnie wniósł o uchylenie i zmianę zaskarżonego wyroku przez orzeczenie o przywróceniu powoda do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje i postępowanie kasacyjne.