Opodatkowanie odszkodowania z Republiki Czeskiej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 marca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 4 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W 2018 r. u Wnioskodawcy, w czasie pracy na terenie kopalni zlokalizowanej w Republice Czeskiej, stwierdzono chorobę zawodową.

W następstwie tej choroby, ze względu na stan zdrowia był on stale niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy i na podstawie orzeczenia lekarskiego w grudniu 2018 r. na mocy porozumienia stron rozwiązano stosunek pracy z kopalnią.

Od 2019 r. Wnioskodawca otrzymuje od byłego pracodawcy zadośćuczynienie/rentę.

Świadczenie otrzymane przez Wnioskodawcę nie jest rentą wypłacaną na podstawie Kodeksu cywilnego. Świadczenie otrzymane przez Wnioskodawcę stanowi odszkodowanie/zadośćuczynienie (mimo, że tłumaczy się także: rekompensata/renta) w świetle prawa czeskiego i zasady jego wypłaty wynikają z przepisów rangi ustawowej – z czeskiego Kodeksu pracy i z przepisów wykonawczych do ustawy.

Świadczenie otrzymywane przez Wnioskodawcę stanowi odpowiednik odszkodowania, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Wysokość rekompensaty/zadośćuczynienia za utratę zarobku równa się różnicy między przeciętnym miesięcznym zarobkiem brutto po przeszeregowaniu, ewentualnie tzw. zarobkiem fikcyjnym wraz z ewentualną częściową rentą inwalidzką w wysokości według odpowiednich regulacji przepisów o zabezpieczeniu socjalnym.

Rekompensata/zadośćuczynienie za stratę na zarobku przyznawana jest co miesiąc według rzeczywiście osiągniętego przez Wnioskodawcę zarobku.

Wnioskodawca ma względem płatnika obowiązek zgłaszania wszelkich okoliczności, które mogą mieć wpływ na wysokość prawa do renty, między innymi wzrost renty/emerytury, bezpośrednio po każdej waloryzacji, wymierzenia innej renty lub innej ważnej zmiany. W wypadku niedostarczenia potrzebnych dokumentów w ustalonym terminie – odszkodowanie za stratę zarobku nie jest wypłacane (zawieszone).

Od wypłaconych świadczeń, o których mowa powyżej płatnik z siedzibą na terenie Republiki Czeskiej pobiera zaliczki na podatek dochodowy.

Pytanie

Czy otrzymane przez Wnioskodawcę świadczenie ze źródeł położonych w Czechach, mające charakter odszkodowawczy, jest zwolnione z podatku dochodowego na gruncie prawa polskiego i tym samym nie wykazuje się go w zeznaniu podatkowym PIT-36?

Pana stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczenie wypłacane w Czechach podlega zwolnieniu z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i tym samym nie wykazuje się go w zeznaniu podatkowym PIT-36.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465) z wyjątkiem:

a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Należy zauważyć, że treść tego artykułu, odwołując się do przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, nie ogranicza się jedynie do polskiego systemu prawnego, a więc w kontekście tej regulacji mogą być brane pod uwagę również przepisy prawa wewnętrznego innych państw.

Ponadto biorąc pod uwagę postanowienia zawarte w treści art. 10, 12, 18 i 39 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Dz.U.2004.90.864/3 z dnia 2004.04.30) należy przeprowadzać taką interpretację przepisów prawa krajowego, aby nie dyskryminować osób, które uzyskały świadczenia z zagranicy.

Zatem, aby skorzystać z przedstawionego zwolnienia, podatnik musi spełnić następujące warunki:

1. musi otrzymać odszkodowanie lub zadośćuczynienie – jak wynika ze stanu faktycznego, podatnik otrzymuje odszkodowanie za utratę zarobku,

2. wysokość lub zasady ustalania odszkodowania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw – podatnik otrzymuje odszkodowanie na podstawie czeskiego kodeksu pracy,

3. otrzymywany przychód nie znajduje się w katalogu wyłączającym zastosowanie zwolnienia – w niniejszej sprawie nie zachodzi taka sytuacja.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że odszkodowanie to korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych i nie trzeba go wykazywać w zeznaniu podatkowym.

Wnioskodawca wskazuje, że w podobnej sprawie ww. stanowisko przedstawił organ podatkowy w indywidualnej interpretacji z dnia 17 lipca 2013 r., nr IBPBII/1/415-452/13/HK, a także Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z dnia 28 listopada 2014 r., nr IBPBII/2/415-942/14/MM.

Ponadto, według Wnioskodawcy, należy zaakceptować argumentację zawartą w wyrokach WSA w Gliwicach z dnia 6 września 2011 r., sygn. akt I SA/GI 541/11 oraz z dnia 13 września 2011 r., sygn. akt I SA/GI 546/11.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy zauważyć, że począwszy od 1 maja 2004 r., czyli od dnia akcesji Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, z uwagi na zasadę interpretacji prawa wewnętrznego w sposób umożliwiający sprawne funkcjonowanie gospodarki w ramach integracji europejskiej, interpretacja prawa wewnętrznego powinna być dokonywana w zgodności z prawem europejskim (por. ETS Marleasing, C-106/89, 13 listopada 1991 r., Zb. Orz. s. 1-4135).

Za źródło istnienia obowiązku dokonywania wykładni prawa krajowego w świetle celu i brzmienia norm wspólnotowych należy uznać art. 10 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Przepis ten stanowi, że państwa członkowskie podejmują wszelkie właściwe środki w celu realizacji zobowiązań wynikających z prawa wspólnotowego.

Zgodnie z art. 18 tego Traktatu – każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w samym Traktacie i środkach przyjętych w celu jego wykonania.

Z kolei art. 39 TWE ustanawia zasadę swobody przepływu osób wewnątrz Wspólnoty.

Żaden przepis prawa krajowego nie może naruszać tych fundamentalnych zasad wspólnotowego prawa pierwotnego, przy czym takie naruszenie istnieje zarówno wtedy, gdy prawo krajowe wprost ogranicza te zasady ustanawiając np. zakaz przemieszczania się, jak też wtedy, gdy prawo krajowe w sposób pośredni, faktyczny prowadzi do skutku ograniczającego te zasady, gdyż niekorzystnie różnicuje sytuację prawną obywatela w zależności od pewnych kryteriów niedopuszczalnych z punktu widzenia wymogów prawa wspólnotowego. Takim kryterium jest m.in. kryterium podejmowania pracy zarobkowej, jeśli ma ono znaczenie dla sytuacji prawnopodatkowej obywatela.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Stosownie do art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W myśl art. 4a ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Ustawodawca przesądził zatem, że zgodnie z zasadą nieograniczonego obowiązku podatkowego (art. 3 ust. 1 cyt. ustawy) osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Stąd też do tej kategorii osób mają zastosowanie ogólne reguły podatkowe korygowane wyłącznie treścią umów międzynarodowych w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu (art. 4a ww. ustawy). Co do zasady więc osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osiągające dochody za jej granicą charakteryzują się taką samą cechą istotną jak osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie osiągające dochodów pochodzących z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Z uwagi na to, że jest Pan rezydentem polskim (ma miejsce zamieszkania w Polsce), a otrzymywane odszkodowanie za uratę zarobku jest wypłacane z Czech, zastosowanie w niniejszej sprawie znajdzie Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeską w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzona w Warszawie dnia 13 września 2011 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 991, z późn. zm.) zmodyfikowaną przez Konwencję wielostronną implementującą środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku - „Konwencja MLI).

Ww. umowa nie zawiera przepisu odnoszącego się wprost do odszkodowań, zatem w myśl tej umowy odszkodowanie należy zakwalifikować jako tzw. „inny dochód”, którego zasady opodatkowania reguluje art. 20 ww. Umowy.

Co do zasady, zgodnie z tym przepisem części dochodu osoby mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie (tj. w Polsce), bez względu na to, skąd one pochodzą, które nie zostały wymienione w poprzednich artykułach niniejszej umowy, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie (tylko w Polsce).

Zatem, otrzymane świadczenie w postaci odszkodowania za utracone zarobki, pochodzące z Czech a wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania w Polsce, podlega opodatkowaniu wyłącznie w Polsce.

Do opodatkowania ww. świadczenia w Polsce zastosowanie mają przepisy polskiego prawa podatkowego – ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Zauważyć należy, że treść przywołanej regulacji nie odwołuje się do przepisów konkretnych ustaw czy wydanych na ich podstawie przepisów wykonawczych. To oznacza, że stosowania przywołanego zwolnienia od podatku nie można ograniczać do odszkodowań wydanych na podstawie przepisów ustaw i wydanych na ich podstawie rozporządzeń wchodzących w skład polskiego prawodawstwa.

Stosownie do treści art. 1 Konwencji w sprawie odszkodowania za wypadki przy pracy, przyjętej w Genewie w dniu 10 czerwca 1925 r. (Dz. U. z 1937 r., Nr 86, poz. 617) każdy Członek Międzynarodowej Organizacji Pracy, ratyfikujący niniejszą konwencję, zobowiązuje się do zapewnienia stosownego odszkodowania ofiarom wypadków przy pracy lub członkom ich rodziny.

Jednocześnie zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2189, ze zm.):

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że 2018 r. stwierdzono u Pana chorobę zawodową w związku z wykonywaniem pracy na terenie kopalni zlokalizowanej w Republice Czeskiej. Ponadto stwierdzono, że ze względu na stan zdrowia jest Pan stale niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy i na podstawie orzeczenia lekarskiego rozwiązano stosunek pracy z kopalnią w grudniu 2019 r. W związku z powyższym były pracodawca wypłaca Panu rekompensatę/odszkodowanie/zadośćuczynienie za utratę zarobku. Świadczenie otrzymane przez Pana stanowi odszkodowanie/zadośćuczynienie (mimo, że tłumaczy się także: rekompensata/renta) w świetle prawa czeskiego i zasady jego wypłaty wynikają z przepisów rangi ustawowej – z czeskiego Kodeksu pracy i z przepisów wykonawczych do ustawy. Świadczenie otrzymane przez Pana nie jest rentą wypłacaną na podstawie Kodeksu cywilnego. Stanowi ono odpowiednik odszkodowania, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Na podstawie art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, ze zm.):

Przepis art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) stanowi, że:

Przepisy wewnętrzne prawa czeskiego nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej, zatem organ podatkowy nie jest upoważniony do interpretowania tychże przepisów, a tym samym do rozstrzygnięcia, czy wysokość lub zasady ustalania ww. odszkodowania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, obowiązujących w wewnętrznym ustawodawstwie czeskim. W tej kwestii jest związany opisem stanu faktycznego zawartym we wniosku.

Należy jednak zauważyć, że treść cyt. art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odwołując się do treści przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, nie wyklucza przepisów prawa wewnętrznego innych państwach (w tym przypadku Czech). Co więcej, biorąc pod uwagę postanowienia zawarte w treści cyt. art. 10, 12, 18 i 39 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską należy stwierdzić, że koniecznym jest, aby przy interpretowaniu przepisów prawa krajowego nie dyskryminować osób, które świadczenia uzyskują z zagranicy.

Mając zatem na uwadze art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazany opis stanu faktycznego, że przyznane świadczenie stanowi odszkodowanie w świetle prawa czeskiego i zasady jego wypłaty wynikają z przepisów rangi ustawowej – czeskiego Kodeksu pracy oraz zapisów wykonawczych do ustawy należy stwierdzić, że odszkodowanie to korzysta ze zwolnienia na podstawie uregulowań polskiego prawa podatkowego. Skoro otrzymywane przez Pana odszkodowanie z Czech korzysta ze zwolnienia na postawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to nie należy go wykazywać w rocznym zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty).

Dodatkowe informacje

Mając na uwadze treść przepisu art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacji podatkowej, zauważyć należy, że w przedmiotowej sprawie organ podatkowy wydając interpretację indywidualną przepisów prawa opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę. Do postępowania w sprawie wydania interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania prawa podatkowego nie mają bowiem zastosowania przepisy o postępowaniu podatkowym, a postępowanie dowodowe jest częścią postępowania podatkowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Jeżeli zatem przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

· Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).