Formy zabezpieczania przez ZUS wierzytelności z tytułu składek

W przypadku niedopełnienia przez płatnika obowiązku opłacenia należnych składek w terminie określonym ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, od płatnika należne są odsetki na zasadach i w wysokości określonych w ustawie - Ordynacja podatkowa. Wyjątkiem od powyższej zasady jest sytuacja, gdy Zakład uwzględni wniosek płatnika o odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłoży te należności na raty; w tym drugim przypadku odsetek nie nalicza się począwszy od dnia następnego po dniu wpływu wniosku o udzielenie przedmiotowej ulgi.

W przypadku nieopłacenia składek lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości ZUS ma prawo - zgodnie z powołaną ustawą - wymierzyć płatnikowi składek, w formie decyzji, opłatę dodatkową do 100 proc. wysokości nieopłaconych składek. Również w sytuacji gdy z powodu nieprzekazania bądź przekazania błędnych dokumentów zgłoszeniowych czy rozliczeniowych, dokumentu lub zlecenia płatniczego Zakład nie dokonał transmisji w terminie składki do otwartego funduszu emerytalnego, ZUS może wymierzyć płatnikowi składek lub instytucji obsługującej wpłaty składek opłatę dodatkową. Opłata ta jest ustalona w wysokości odsetek od nieprzekazanej w terminie składki do otwartych funduszy emerytalnych.

Także w sytuacji nieopłacenia przez płatnika należnych składek Zakład ma prawo zabezpieczenia tych wierzytelności. W tym celu przysługuje mu hipoteka przymusowa na wszystkich nieruchomościach dłużnika oraz prawo ustanowienia zastawu na ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika.

Zagadnienia dotyczące hipoteki uregulowane zostały w ustawie z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.). Jednak niektóre kwestie zostały uregulowane przez ustawodawcę w innych ustawach, np. w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawie - Ordynacja podatkowa, której pewne przepisy ZUS stosuje odpowiednio, m.in. dotyczące hipoteki przymusowej.